Kaygı Bozukluğu Nedir?
- Gizem Tunçer Tokatlı
- Oct 6
- 2 min read
Kaygı, yaşamın doğal bir parçasıdır. Ancak bazı durumlarda bu duygu sürekli hale gelir ve gündelik işlevleri etkilemeye başlar. Bu noktada kaygı bozukluğu kavramından söz edilir. Literatürde özellikle Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB / GAD), kişinin birçok olası olay ve duruma yönelik yoğun, kontrol edilemeyen ve süreklilik gösteren endişeler yaşamasıyla tanımlanır.
Uluslararası tanı ölçütlerine göre kaygılı düşüncelerle birlikte en az üç belirti görülmesi beklenir: huzursuzluk, kolay yorulma, konsantrasyon güçlüğü, sinirlilik, kas gerginliği ve uyku problemleri.
Türkiye’de yapılan çalışmalar da bu ölçütlerin yerel toplumda geçerli olduğunu göstermektedir. Örneğin, Genelleştirilmiş Kaygı Bozukluğu-7 (GAD-7) ölçeğinin Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenirlik açısından başarılı bulunmuş, kesme değeri 8 olarak belirlenmiştir (Konkan ve ark., 2013, Noropsikiyatri Arşivi). Yine başka bir çalışmada, Genelleştirilmiş Kaygı Bozukluğu Ölçeği (GADS-R)’nin Türk topluluğu için geçerli ve güvenilir bir değerlendirme aracı olduğu saptanmıştır (Yıldız ve ark., 2021, Psychiatry and Clinical Psychopharmacology).
Yaygın Belirtiler
Kaygı bozukluğu yaşayan bireylerde şu belirtiler öne çıkar:
Fizyolojik: Kas gerginliği, kalp çarpıntısı, terleme, mide-bağırsak yakınmaları
Bilişsel: “Ya kötü bir şey olursa?” düşünceleri, geleceğe ilişkin sürekli endişeler
Duygusal: Sürekli huzursuzluk, kolay sinirlenme
Davranışsal: Kaçınma davranışları, sosyal etkinliklerden uzak durma
Sevindik ve Nazlı’nın (2022) çalışması, kaygı bozukluğu yaşayan bireylerde disosiyatif belirtilerin görülebildiğini ortaya koymuştur (Bezmialem Science Health Research). Başka bir araştırmada ise, bu bireylerin erken dönem uyumsuz şemalarının sağlıklı kontrollere göre farklılık gösterdiği bulunmuştur (Çamcı ve ark., 2023, Medical Records).
Günlük Yaşama Etkileri
Kaygı bozukluğu yalnızca ruhsal değil, günlük yaşamın birçok alanını etkileyebilir.
İş ve eğitim hayatı: Zihnin sürekli meşgul olması dikkat dağınıklığına yol açabilir.
İlişkiler: Sürekli alarmda olma hali sosyal geri çekilmelere sebep olabilir.
Uyku düzeni: Uykuya dalmada güçlük, sık uyanma ve dinlenememe hali sık görülür.
Sağlık algısı: Bedensel duyumlara aşırı dikkat, yanlış yorumlamalara yol açabilir.
Kaygı Bozukluğu ile Baş Etme Yöntemleri
Kaygı bozukluğuyla ilgili bilimsel çalışmalarda önerilen bazı genel yöntemler vardır. Bunlar profesyonel desteğin yerine geçmez, fakat literatürde farkındalık artırıcı noktalar olarak ele alınır:
Bilişsel davranışçı yaklaşımlar: Düşünce kalıplarını fark etme, yeniden yapılandırma
Metakognitif yaklaşımlar: Olumsuz düşünceye yönelik inançlarla çalışma
Rahatlama teknikleri: Diyafram nefesi, kas gevşetme egzersizleri
Yaşam tarzı düzenlemeleri: Düzenli uyku, fiziksel aktivite, sosyal destek
Farkındalık (mindfulness): Şu ana odaklanmayı artıran uygulamalar
Sonuç
Kaygı bozukluğu, yalnızca yoğun kaygı hali değil; günlük yaşamı, işlevselliği ve ilişkileri de etkileyen çok boyutlu bir durumdur. Bilimsel araştırmalar, belirtilerin doğru tanınması ve farkındalığın artırılmasının önemini vurgular.
Eğer bu belirtiler sizde de sürekli hale geliyorsa, yaşadığınız şehirde ruh sağlığı uzmanlarından profesyonel destek almayı düşünebilirsiniz.
Kaynaklar:
Konkan, R., Şenormancı, Ö., Güçlü, O., Aydin, E., & Sungur, M. Z. (2013). Yaygın Anksiyete Bozukluğu-7 (YAB-7) Ölçeği Türkçe uyarlamasının geçerlik ve güvenilirliği. Noropsikiyatri Arşivi, 50(1), 53–58.
Yıldız, M., İnce, E., Yıldız, H. et al. (2021). Validity and Reliability of the Turkish Version of the Generalized Anxiety Disorder Scale-Revised (GADS-R). Psychiatry and Clinical Psychopharmacology.
Sevindik, O., & Nazlı, S. (2022). Yaygın Anksiyete Bozukluğu olan bireylerde disosiyatif özelliklerin incelenmesi. Bezmialem Science Health Research.
Çamcı, G., Koç, M., & arkadaşları. (2023). Erken dönem uyumsuz şemaların yaygın anksiyete bozukluğu ile ilişkisi. Medical Records.
Comments